Buren van windparken trekken aan de bel over gezondheid
Als je vlakbij een windpark woont, klinkt het vast bekend: dat onafgebroken gezoem en het lage dreunen kunnen je tot waanzin drijven. Huisartsen krijgen stapels klachten binnen over niet kunnen slapen, bonkende hoofdpijn en zelfs sombere, suïcidale gedachten. Tegelijk roept een recent rapport van onderzoeksinstituut Nivel dat er rond windturbines geen extra gezondheidsproblemen te zien zijn. Artsen reageren daar schamper op: wat zij dagelijks in de spreekkamer meemaken, vertelt een ander verhaal, en ze voelen zich buitenspel gezet.
Meeden in het echt: wegvluchten voor het lawaai
In Meeden in Groningen, op een steenworp van Windpark N33, vertelt een huisarts dat een stel thuis een geluidsdichte cabine liet bouwen om af en toe aan het monotone gebrom te ontsnappen. Veel patiënten proberen ’s nachts het dorp te ontvluchten: een chalet in Drenthe, logeren bij familie of slapen op een bootje in Friesland. Alles om even stilte te vinden.
Na start van N33: honderden meldingen uit de omgeving
Sinds de 35 turbines in 2020 aangingen, verzamelde stichting Tegenwind N33 bijna achthonderd meldingen. De huisarts in Meeden schat dat meer dan een derde van de inwoners hinder ervaart. Opstapelend slaaptekort leidt tot stress, boosheid, uitputting en een kort lontje met constante verhoogde alertheid. Ouders vertellen dat kinderen minder goed meekomen op school en thuis moeilijker te sturen zijn. Volgens de arts mondt dat uit in ruzies, depressies en zelfs suïcidale gedachten. Er zijn al talloze noodsignalen richting politiek gegaan, maar er verandert nauwelijks iets, zegt hij: als arts sta je machteloos.
Den Bosch: wonen met slagschaduw en migraine
De geluidsoverlast beperkt zich niet tot het noorden. In de Bossche wijk Engelen draaien sinds 2020 vier forse turbines. Huisarts Sylvia Manen ziet mensen met duizeligheid, migraine en een voortdurende onrust met angstgevoelens. Eén van haar patiënten verplaatste het dagelijks leven van de woonkamer naar de keuken om minder last te hebben van het geluid en de hinderlijke slagschaduw. Het zijn aanpassingen die je normaal nooit in je eigen huis zou overwegen.
Het Nivel-rapport: echt geen extra ziekte rond turbines?
Het Nederlands Instituut voor Onderzoek van de Gezondheidszorg bekeek huisartsgegevens uit 2012–2021. Hun conclusie: wie dichter bij windturbines woont, komt niet vaker met acute of chronische klachten bij de huisarts dan mensen verderop. Dat klinkt geruststellend, maar sluit volgens veel artsen totaal niet aan bij wat zij zien. De reacties uit de praktijk zijn dan ook fel.
Kritiek op aanpak: ‘broddelwerk’
Voormalig huisarts en epidemioloog Dick Bijl noemt het rapport regelrecht broddelwerk. Volgens hem kun je methodologisch niet volstaan met het koppelen van postcodegebieden aan huisartsdiagnoses om vervolgens te concluderen dat turbines geen gezondheidseffect hebben. Zo’n conclusie is niet verantwoord, stelt hij. Bijl, wetenschappelijk adviseur van artsencollectief Wind Wiki, pleit voor degelijker onderzoek dat rekening houdt met individuele blootstelling, piekgeluiden, laagfrequent geluid en het verschil tussen slapen met ramen open of dicht.
Bestuurders met tunnelvisie en onderschatte risico’s
Huisarts Anneke Bodde uit Denekamp spreekt van tunnelvisie bij beleidsmakers. Het lijkt soms alsof het enige doel is om zoveel mogelijk windparken te plaatsen, zegt ze, terwijl er ook studies zijn die laten zien dat langdurige geluidsbelasting het risico op hart- en vaatziekten verhoogt. In haar beleving worden vooral onderzoeken die gunstig uitpakken voor plaatsing uitvergroot, terwijl kritische resultaten verdwijnen. Voor bewoners die al klachten hebben, voelt dat als dweilen met de kraan open.
En nu? Luisteren, meten en slimmer beleid
De kloof is helder: bewoners en artsen melden hardnekkige klachten, terwijl een groot onderzoek geen probleem vindt. Zolang die werelden niet bij elkaar komen, blijven mensen ’s nachts uitwijken naar een logeeradres of een geïmproviseerd geluidsdicht hoekje thuis. Artsen vragen om serieuze aandacht: betere metingen van geluid en trillingen, onderzoek naar slaapverstoring en mentale gezondheid, en beleid dat rekening houdt met afstand, slagschaduw en opgetelde hinder. Pas als je klachten niet wegwuift maar zorgvuldig onderzoekt, kun je eerlijk beoordelen wat een windpark een buurt brengt — en wat het kost.
