Een woordloos ritueel aan het sterfbed
Werk je in een hospice, dan kom je veel verdriet tegen, maar ook van die kleine, adembenemende momenten. Zorgverleners zien soms iets wat je niet echt kunt verklaren. Eén daarvan is een simpel, bijna ceremonieel gebaar dat veel mensen maken vlak voor ze overlijden: een hand of arm die zich uitstrekt naar iets dat je niet kunt zien.
Wie Katie Duncan is en wat haar opviel
Katie Duncan, verpleegkundige en ‘death care coach’ uit de Amerikaanse staat Maryland, ondersteunt al jaren mensen in hun laatste levensfase. Ze werkte op de intensive care, deed thuiszorg en stond in verpleeghuizen vaak naast het bed. In al die settings zag ze hetzelfde terugkeren—en het blijft haar ontroeren: in de laatste uren reiken veel mensen echt omhoog, alsof er iemand op hen wacht.
Een beweging richting het onzichtbare
In een recente video beschreef Katie dit als een van de raadselachtige kanten van sterven. Je ziet dan dat iemand rustig de armen optilt of een hand naar boven uitstrekt, alsof er een hand vastgepakt kan worden of iets net buiten bereik zachtjes wordt aangeraakt. Het is geen onrustig zwaaien, maar eerder kalm en doelgericht—alsof er stilzwijgend op iets of iemand wordt gereageerd.
Wat mensen zeggen te zien
Dat reiken gaat soms samen met wat vaak ‘einde-levensvisioenen’ wordt genoemd. Mensen vertellen dat ze een geliefde zien, een oud huisdier, een vriendelijke aanwezigheid of een helder licht. Sommigen zeggen er niets over, maar maken wel dezelfde beweging, alsof ze iets waarnemen dat voor anderen verborgen blijft. Voor zorgverleners voelt het geregeld alsof er een ontmoeting plaatsvindt, ook al is er niets tastbaars in de kamer.
Geen angst, wel troost
Een sluitende, wetenschappelijke verklaring is er niet. Toch herkennen veel mensen in de palliatieve zorg het als een vredig onderdeel van het stervensproces. Katie geeft aan dat patiënten op die momenten zelden angstig zijn. Integendeel, ze stralen vaak rust uit, alsof die beelden—wat het ook zijn—een diepe geruststelling geven. Voor wie erbij is, kan dat onverwacht troostend zijn: de kamer voelt milder, lichter, minder zwaar.
Wat dit doet met zorgverleners
Voor professionals aan het bed zijn dit nederige momenten. Je kijkt toe en mag getuige zijn van iets wat je niet kunt sturen of precies begrijpen. Katie noemt het een voorrecht: het herinnert je eraan hoe kwetsbaar en betekenisvol die laatste uren zijn, en hoe weinig er nodig is—een hand, een blik, een stil teken—om iemand met waardigheid te laten gaan.
Herkenning bij kijkers en dierbaren
Na Katie’s video kwamen veel reacties binnen van mensen die dit ook hadden gezien. Iemand vertelde dat haar vader, die zijn armen al een tijd niet meer kon optillen, vlak voor zijn sterven beide armen naar voren bracht, alsof hij werd ontvangen. Een ander noemde het “die tussenruimte”, dat korte ogenblik waarin het leven zachter lijkt te worden en de overgang al gaande is.
Weer iemand sprak over “uitreiken naar de hemel”, terwijl een familielid schreef dat ze haar man niet wilde onderbreken toen hij zijn hand ophief—het voelde plechtig, alsof je iets intiems mocht aanschouwen waar je niet tussenkomt. Die verhalen lijken vaak op elkaar: ze ademen ontzag en een stille herkenning, ook bij mensen die zichzelf niet religieus noemen.
Wat dit families kan brengen
Voor nabestaanden kan dit gebaar voelen als een teken dat hun dierbare niet alleen is. Je krijgt het idee dat er meegelopen wordt, hoe je dat ook wilt noemen. Het kan het afscheid minder beangstigend maken en later, in de rouw, houvast geven: je denkt terug aan die rustige beweging, die uitgestoken hand, en het gevoel dat er op het laatst nog iets warms en zachts aanwezig was.
Een raadsel dat mag blijven
Misschien verschijnt er ooit een medische duiding, misschien ook niet. Voor nu is het voor veel zorgverleners en families genoeg om te zien wat het doet: de spanning zakt, de sfeer verzacht, en er komt een vleugje betekenis de kamer binnen. Dat ene gebaar—een hand die omhoog reikt—kan meer zeggen dan woorden. Het is een klein, mysterieus ritueel aan de rand van het leven dat je bijblijft.
@death.care.coach #doula #hospice #oncology #cancer #deathdoula #hospicenurse #socialwork #holistic #caregiver #nursing
