In eerste instantie oogt het als een versleten stukje textiel. Je ziet hier en daar letters, cijfers en eenvoudige motieven in kruissteek. De kleuren zijn wat verbleekt en meestal hangt het ingelijst aan de muur. Dan vraag je je af: is dit kunst, handwerk, of gewoon een vleugje nostalgie?
Je zou kunnen denken dat het een oefenlapje voor naaldwerk is, of zomaar een decoratief ding zonder veel betekenis. Toch blijkt dat dit bescheiden lapje een veel groter verhaal draagt.
Kort gezegd: een merklap!
Een merklap was vroeger een oefenlap waarop vooral jonge meisjes het borduren leerden. Daarop zetten ze hun eerste steken, oefenden ze alfabet en cijfers, en maakten ze vaak sierletters, randjes en kleine figuurtjes zoals vogeltjes, hartjes of bloemen. De term ‘merklap’ komt van ‘merken’: je leerde er ook mee hoe je kleding of linnengoed kon voorzien van initialen of symbolen.
In de 18e en 19e eeuw hoorde het maken van een merklap bij de opvoeding, zeker voor meisjes uit de midden- en bovenlaag. Zo’n lap toonde je vaardigheid, geduld en netheid. Regelmatig zie je er een jaartal of de naam van de maakster op staan — als een handtekening die door de tijd heen blijft spreken.
Vandaag de dag zijn merklappen waardevolle historische stukken én sfeervolle nostalgie die iets onthullen over de rol van vrouwen, ambacht en onderwijs in vroegere tijden. Dat ‘oude ding’ aan de muur? Zie het maar als een mini-museum in je eigen huis. 🪡📜
