Een ogenschijnlijk gewone steen met een groot geheim
Stel je voor: je bewaart jarenlang een bruine, onopvallende kei omdat je ervan overtuigd bent dat er een klomp goud in verborgen zit. Precies dat overkwam David Hole. Pas veel later ontdekte hij dat er geen goud in zat, maar iets dat voor de wetenschap nog veel kostbaarder is: de steen was afkomstig uit de ruimte.
De vondst in Maryborough
In 2015 struinde Hole met een metaaldetector door het Maryborough Regional Park in Australië, op zoek naar iets waardevols. Maryborough is tenslotte een bekende plek uit de tijd van de goudkoorts in de negentiende eeuw. Op een laag gele klei trof hij een uitzonderlijk zware, roodbruine rots. De detector piepte, de massa voelde indrukwekkend aan, en hij nam de steen vol verwachting mee naar huis.
Onbreekbaar, zelfs met zwaar gereedschap
Thuis probeerde hij zijn “goudklomp” open te maken. Tevergeefs. De rotszaag kreeg hem niet klein, de haakse slijper ook niet, en boren had nul effect. Zelfs zuur, in de hoop het oppervlak weg te etsen, deed niets. De steen gaf geen krimp. Toen het echt niet lukte, schakelde Hole de hulp in van experts van het Melbourne Museum, onderdeel van Museums Victoria.
Experts herkennen iets buitenaards
Geologen Bill Birch en Dermot Henry vermoedden al snel dat het om een meteoriet ging. Na onderzoek bleek dat te kloppen. Volgens Henry zijn meteorieten een van de meest betaalbare manieren om het heelal te bestuderen. Ze vormen een directe link met de geboorte van ons zonnestelsel en onthullen iets over de leeftijd, vorming en chemische samenstelling van planeten en andere hemellichamen, onze aarde inbegrepen.
Wat meteorieten ons kunnen vertellen
In meteorieten kun je van alles aantreffen: sterrenstof, pure elementen uit het periodiek systeem en zelfs organische moleculen zoals aminozuren. Juist daardoor zijn ze van onschatbare waarde voor onderzoekers. Door zulke stenen te analyseren leren wetenschappers hoe materiaal in de jonge zonnenevel samenklonterde, smolt, weer afkoelde en uiteindelijk de bouwstenen van planeten vormde.
Naam, gewicht en leeftijd
De steen kreeg de bijnaam Maryborough-meteoriet, naar het gebied waar hij opdook, en weegt ongeveer 17 kilo. In de Proceedings of the Royal Society of Victoria melden Australische onderzoekers dat het materiaal vermoedelijk zo’n 4,6 miljard jaar geleden ontstond, rond dezelfde tijd als het zonnestelsel. Wanneer hij precies op aarde is beland, is minder zeker. Koolstof-14-onderzoek wijst op een valmoment ergens tussen 100 en 1000 jaar geleden.
Een relatief recente vuurbol?
In de regio Maryborough zijn tussen 1889 en 1951 meerdere spectaculaire lichtverschijnselen aan de hemel gemeld. Het is dus best mogelijk dat deze meteoriet relatief recent de atmosfeer is binnengedrongen en daarna in de grond terechtkwam. Dat zou verklaren waarom hij zo goed behouden is gebleven en, ondanks zijn kosmische leeftijd, nog gewoon aan het oppervlak is gevonden.
Een kijkje in de kern
Om te zien wat er binnenin zat, zaagden onderzoekers met een diamantzaag een klein stukje af. Uit de analyses kwam naar voren dat het een gewone H5-chondriet is. Dat type bevat piepkleine, kristallijne bolletjes — chondrules — die ontstaan wanneer stof in het vroege zonnestelsel plotseling wordt verhit en daarna weer afkoelt. De chemie en textuur doen vermoeden dat deze meteoriet uit de asteroïdengordel tussen Mars en Jupiter afkomstig is.
Zeldzaam tussen de “gevonden” stenen
Musea krijgen vaak stenen binnen van mensen die denken dat ze een meteoriet hebben gevonden, maar slechts een klein deel blijkt echt buitenaards. Precies daarom is de Maryborough-meteoriet zo bijzonder. Bill Birch, emeritus conservator geowetenschappen en hoofdauteur van de studie, benadrukte hoe bijzonder het is dat een rots uit de oertijd van het zonnestelsel gewoon in je hand past en door onderzoekers onderzocht kan worden.
Geen goud, maar iets dat meer vertelt
Hole zocht naar goud, maar stuitte op iets dat qua kennis en betekenis veel waardevoller is. Zijn onverzettelijke rots bleek een tijdcapsule uit de kosmos: een reminder dat schijnbaar gewone vondsten soms een verhaal meedragen dat begint lang voordat er mensen op aarde rondliepen.
