De eerste vlokken glijden langs het raam van Jokes huiskamer. In de hoek likken de vlammen aan het hout, zacht knappend; precies die knusse warmte waarbij je vanzelf ontspant. Kijk je naar de kou buiten, dan begrijp je direct waarom de kachel aan staat. Toch krijgt ze de laatste tijd vooral kritiek te horen.
“Iedereen zegt dat zo’n kachel niet meer kan, maar ik steek hem gewoon aan,” zegt de 54-jarige vastberaden, terwijl ze haar handen warmt aan een dampende mok thee.
Wat buren vinden en wat dat met je doet
Laatst stonden de buren voor de deur. Ze begonnen over fijnstof, gezondheid en het klimaat. Voor je het weet, zit je midden in een les, zo beschrijft Joke het. Ze voelt zich dan bijna neergezet als de boosdoener. “Alsof ik hier een fabriek draai,” bromde ze later. “Ik wil gewoon warm zitten en genieten van de vlammen. Meer niet.”
Van toen naar vandaag
Het schuurt ook omdat ze is opgegroeid in een tijd waarin een houtkachel doodnormaal was. Iedereen had er een; niemand keek ervan op. Nu lijkt het ineens verdacht als je je huis zo verwarmt. “Alsof ik iets verkeerds doe door mijn eigen woonkamer gezellig te maken,” zegt ze, terwijl haar blik op het vuur blijft hangen.
Netjes stoken en toch commentaar
Volgens Joke doet ze alles zoals het hoort: droog hout, goede trek, elk jaar de schoorsteen geveegd. “Wat kan ik nog extra doen?” vraagt ze zich af. Natuurlijk snapt ze dat tijden veranderen en dat het klimaat telt. Maar het schuurt als mensen roepen dat het allemaal simpel anders kan.
Wat het is om 73 te zijn en van je pensioen te leven
“Ik ben met pensioen,” zegt ze. “Moet ik dan ineens duizenden euro’s neerleggen voor een warmtepomp? Dat geld heb ik niet.” Je hoort het vaker: de duurzaamheidslat gaat omhoog, maar niet iedereen kan daar zomaar aan voldoen. In gesprekken over de energietransitie voelen ouderen zoals Joke zich geregeld over het hoofd gezien.
Balanceren tussen begrip en grenzen
Toch denkt ze mee. Haar kleindochter zei laatst dat het vooral om de wereld van morgen draait. Dat kwam binnen. “Natuurlijk gun ik haar een schone toekomst,” zegt Joke. “Maar waarom moet ik dan alles opgeven waar ik nu warmte en plezier uit haal? Er moet toch een middenweg bestaan.”
Betaalbare opties en eerlijke steun
Een vriend met ook een kachel zei het zo: wil je dat mensen overstappen, maak het dan betaalbaar. Denk aan pelletkachels die echt binnen bereik liggen, of regelingen die niet alleen werken voor wie veel spaargeld heeft. “Het voelt nu vaak alsof wij de schuld krijgen, terwijl de alternatieven te duur of te ingewikkeld zijn,” zegt Joke. Je kunt niemand dwingen als het alternatief simpelweg niet haalbaar is.
Meer nuance in het stookdebat
Joke stoort zich aan het over één kam scheren. Er zijn zeker manieren van stoken die niet oké zijn: nat hout, afval in de kachel, rook die overal doorheen slaat. Maar zo pakt zij het niet aan. “Ik let echt goed op,” benadrukt ze. “Als je zorgvuldig stookt, scheelt dat enorm.” Toch krijgt ze vaak dezelfde verwijten als mensen die het wél verkeerd doen.
Praten werkt beter dan met de vinger wijzen
Ze wil best het gesprek voeren. “Ik luister echt naar anderen,” zegt ze. “Alleen voelt het vaak alsof het één kant op gaat, alsof mijn situatie niet meetelt.” Haar idee is simpel: kom langs, schuif aan bij het vuur en praat met elkaar. Wees gerust kritisch, maar luister dan ook echt.
Warmte is meer dan een getal op de thermostaat
Voor Joke is die kachel meer dan een apparaat. Het brengt haar terug naar vroeger, naar het huis van haar moeder waar het fornuis het hart van het gezin was. “Het is traditie,” zegt ze, “een stukje thuis.” Die warmte is niet alleen temperatuur, maar ook gevoel. Dat leg je niet zomaar aan de kant.
Haar huis, haar keuze
Ze blijft erbij: zolang ze verantwoord stookt, blijft het vuur branden. De buitenlucht respecteren en jezelf toch warm houden, daar wil ze de balans in vinden. “Laat mensen maar praten,” zegt ze met een kleine glimlach. “Dit is mijn huis. Hier maak ik mijn eigen keuzes.”
