Je ziet het tegenwoordig vaak op het nieuws: jonge actievoerders van Just Stop Oil zitten in oranje hesjes op de snelweg, leggen het verkeer plat en roepen dat we moeten kappen met olie. Ze willen per direct een einde aan alle nieuwe olie- en gasprojecten. Klinkt idealistisch, tot een van de demonstranten iets pijnlijk inziet.
Een pijnlijk besef
Bij een recente blokkade sprak een omstander een jonge vrouw aan met de vraag: “Heb je enig idee waar je jas van is gemaakt?” Ze keek even verrast. “Van gerecycled materiaal,” zei ze trots. Toen de man uitlegde dat bijna alle synthetische stoffen – van polyester tot nylon – uit aardolie worden gemaakt, viel ze stil. Haar regenjas, haar schoenen en zelfs haar bril bleken te bestaan uit precies het materiaal waartegen ze demonstreerde.
Volgens omstanders viel er even een ongemakkelijke stilte in de groep. En eerlijk is eerlijk: we wonen in een wereld die in hoge mate op olie draait.
Hoe onmisbaar olie in het alledaagse is
De boodschap van Just Stop Oil is duidelijk: stoppen met het oppompen van fossiele brandstoffen om de klimaatcrisis te remmen. Alleen vergeten veel mensen – ook sommige activisten – dat olie niet alleen in benzine en diesel eindigt.
Olie is de basis voor een enorme hoeveelheid spullen die je dagelijks gebruikt: kleding, telefoons, laptops, brillen, medicijnen, tandpasta, plastic verpakkingen, make-up en zelfs bepaalde voedseladditieven. Zonder olie zou de moderne samenleving al snel vastlopen.
Zelfs die oranje veiligheidshesjes zijn van polyester, een kunststofvezel uit aardolie. Hun spandoeken? Vaak bedrukt op kunststofdoek. De telefoons waarmee ze de acties filmen? Vol onderdelen die uit olieproducten zijn gemaakt.
Is dat dan gewoon hypocrisie?
Je kunt de activisten makkelijk wegzetten als “hypocriet”, maar zo simpel is het niet. De kreet om met olie te stoppen is eigenlijk een oproep tot verandering – een wens voor een schonere toekomst. Alleen is die boodschap te zwart-wit. Want helemaal zonder olie gaan is op dit moment simpelweg onmogelijk.
We kunnen niet in één klap omschakelen naar een samenleving zonder olie. Daarvoor is onze infrastructuur te afhankelijk van fossiele grondstoffen. Het gaat niet alleen om de brandstof in onze auto’s, maar ook om de bouwstenen van talloze producten waar we onze wereld mee hebben ingericht.
De werkelijke opdracht: minder en schoner
Wat wél kan, benadrukken energie-experts telkens weer, is minder verbruiken en schoner produceren. Dat betekent minder verspilling, minder weggooien en zuiniger omgaan met wat we hebben. En vooral: productieprocessen in ontwikkelingslanden verbeteren, waar vaak de grootste milieuschade ontstaat.
In veel armere landen worden plastics, textiel en brandstoffen nog steeds op extreem vervuilende manieren gemaakt. Daar is volgens kenners de meeste winst te behalen. “Niet door meteen alles te verbieden, maar door het schoner te doen,” zegt een milieuonderzoeker.
Idealisten met een punt, maar zonder routekaart
De actievoerders van Just Stop Oil hebben dus zeker een punt: we moeten af van onze afhankelijkheid van fossiele energie. Alleen vergeten ze dat olie méér is dan brandstof. Het is de ruggengraat van de moderne wereld – en die haal je niet in één keer weg.
Zolang er geen betaalbare alternatieven op grote schaal zijn voor al die olieproducten, is een totale stop niet realistisch. De uitdaging is slimmer met olie om te gaan, niet het radicaal verbannen.
Wat vind jij?
Heeft Just Stop Oil gelijk met die harde lijn? Of slaan ze de plank mis door te eisen dat we “per direct stoppen” met iets waar we nog niet zonder kunnen?
De ironie van de demonstrant met haar olie-jas laat in elk geval zien hoe complex het vraagstuk is. We kunnen de kraan niet zomaar dichtdraaien – maar we kunnen wel minder verspillen, schoner produceren en eerlijker verdelen.
